Επιστημονικές μελέτες, που παρουσίασε η Ιατρική Εταιρεία Αθηνών, δείχνουν πως οι διαταραχές που προκαλούν το πρόβλημα είναι:
• σύνδρομο ανεπαρκούς ύπνου
• αϋπνία
• σύνδρομο άπνοιας- υπόπνοιας ύπνου
• διαταραχή ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες
• jet lag

Αϋπνία: η πιο συχνή διαταραχή
Η πιο συχνή διαταραχή του ύπνου είναι η αϋπνία. Το 14% του πληθυσμού υποφέρει από τον εφιάλτη της χρόνιας αϋπνίας, ενώ 1 στους 2 ή 3 ενήλικες θα παρουσιάσει αϋπνία σε κάποια φάση της ζωής του. Δεν υπάρχει αντικειμενικός τρόπος προσδιορισμού της. Ο πάσχων αναφέρει την υποκειμενική του αίσθηση. Διακρίνεται δε σε: αϋπνία, τύπου επελεύσεως (όταν αργεί να έρθει ο ύπνος), τύπου διακρατήσεως (όταν ξυπνά στη μέση της νύχτας και δεν μπορεί να ξανακοιμηθεί) και τύπου αφυπνίσεως (όταν ξυπνά πολύ νωρίς).
Είναι σημαντικό να τονισθεί ότι η αϋπνία δεν προσδιορίζεται σύμφωνα με τις ώρες που ένα συγκεκριμένο άτομο χρειάζεται για να κοιμηθεί ή πόση ώρα του χρειάζεται για ν' αποκοιμηθεί. Οι ανάγκες για ύπνο διαφέρουν σημαντικά από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως επίσης η ικανοποίηση που νιώθουν μετά από τον ύπνο.
Η αϋπνία μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μπορεί να προκαλέσει κούραση, έλλειψη ενεργητικότητας, δυσκολία στη συγκέντρωση και ερεθιστικότητα. Η αϋπνία μπορεί να είναι παροδική και μικρής διάρκειας. Η διάρκειά της σ' αυτές τις περιπτώσεις κυμαίνεται από μια νύκτα μέχρι μερικές εβδομάδες. Μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενη, δηλαδή να υπάρχουν χρονικές περίοδοι που να επέρχεται και μετά να υπάρχουν διαστήματα που φεύγει. Μπορεί επίσης να είναι χρόνια, να συμβαίνει τις περισσότερες νύκτες και να διαρκεί από ένα μήνα και περισσότερο.
Ορισμένες καταστάσεις φαίνεται ότι μπορούν να συνοδεύονται από αϋπνία. Παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων είναι οι εξής: Η προχωρημένη ηλικία, το θηλυκό γένος, η κατάθλιψη. Υπάρχουν πολλές αιτίες που μπορούν να προκαλέσουν αϋπνία. Συνηθέστερες όμως είναι οι εξής καταστάσεις: στρες, περιβαλλοντικός θόρυβος, ηχορύπανση, υπερβολικά ψηλές περιβαλλοντικές θερμοκρασίες, αλλαγές στο άμεσο περιβάλλον. Η χρόνια αϋπνία είναι ένα πιο σύνθετο και δύσκολο πρόβλημα. Σε αρκετές περιπτώσεις προέρχεται από ένα συνδυασμό παραγόντων που περιλαμβάνουν οργανικές ή ψυχικές διαταραχές που συνυπάρχουν. Η κατάχρηση της καφεϊνης, του αλκοόλ ή άλλων ουσιών μπορεί να προκαλέσουν επίσης αϋπνία.
Για την αντιμετώπιση της αϋπνίας, συνήθως γίνεται κάθε προσπάθεια για ν' αποφευχθεί η χορήγηση υπνωτικών χαπιών -εκτός από ορισμένες περιπτώσεις που δεν υπάρχει άλλη επιλογή- καθώς μπορεί να έχουν σοβαρές ανεπιθύμητες παρενέργειες. Η αντιμετώπιση της χρόνιας αϋπνίας χρειάζεται προσεκτική ολοκληρωμένη αντιμετώπιση και περιλαμβάνει ιατρική εξέταση.
Μια άλλη τεχνική είναι αυτή του περιορισμού του ύπνου. Πολλά άτομα ξοδεύουν πολύ χρόνο στο κρεβάτι προσπαθώντας να κοιμηθούν χωρίς να το επιτυγχάνουν. Στις περιπτώσεις αυτές μπορεί να εφαρμοστεί ένα πρόγραμμα περιορισμού των ωρών του ύπνου επιτρέποντας στον ασθενή να κοιμηθεί μόνο λίγες ώρες κάθε νύκτα. Σταδιακά ο χρόνος αυξάνεται μέχρι που να επιτευχθεί ένα πιο κανονικός νυκτερινός ύπνος.
Ακόμη μια τεχνική είναι αυτή που επιδιώκει να κάνει τους ασθενείς να αντιλαμβάνονται με νέο διαφορετικό τρόπο τον ύπνο και τη χρησιμότητα του κρεβατιού. Σε περίπτωση που βρίσκονται στο κρεβάτι και δεν μπορούν να κοιμηθούν, είναι καλό να σηκωθούν, να κάνουν μια άλλη δραστηριότητα μέχρι που ν' αρχίσουν να νυστάζουν. Τότε μπορούν να επιστρέφουν στο κρεβάτι για να κοιμηθούν.
• Επίσης, διαλέξτε το σωστό στρώμα και το σωστό μαξιλάρι.
• Μην πίνετε καφέ, τσάι, σοκολάτα, αναψυκτικά με καφεϊνη και αλκοολούχα ποτά αργά το βράδυ.
• Ρυθμίστε τον φωτισμό και τη θερμοκρασία στο υπνοδωμάτιο, ώστε να μη σας αποσπούν εξωτερικοί παράγοντες από έναν καλό ύπνο.
• Βγάλτε ή τοποθετήστε το ξυπνητήρι σε μια τέτοια απόσταση από το κρεβάτι, ώστε να μην ακούτε τους χτύπους του. Ακόμα και το πιο αθόρυβο ξυπνητήρι, όταν βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής, μπορεί να προκαλέσει εκνευρισμό ακόμα και σε άτομα που δεν πάσχουν από αϋπνία.
• Φροντίστε να ξυπνάτε την ίδια ώρα κάθε πρωί, ώστε να ρυθμίσετε το βιολογικό σας ρολόι.
• Σκεφτείτε όλα τα προβλήματα που σας απασχολούν πριν φτάσετε στο υπνοδωμάτιο. Μόνο όταν ολοκληρώνετε αυτές τις σκέψεις, να πέφτετε στο κρεβάτι.
• Κάντε θετικές σκέψεις. Φέρτε στο μυαλό σας μια όμορφη εικόνα ή μια σκηνή που σας ικανοποιεί και με ήρεμες εισπνοές και εκπνοές συγκεντρωθείτε σε αυτήν.

Σύνδρομο άπνοιας-υποάπνοιας ύπνου
Το σύνδρομο άπνοιας- υπόπνοιας ύπνου ταλαιπωρεί 4% των ανδρών και 2% των γυναικών και αποτελεί την πιο συχνή οργανική αιτία υπνηλίας. Ευτυχώς ειδοποιεί συνήθως τον ασθενή και τους οικείους του θορυβωδώς. Παρουσιάζει έντονο ροχαλητό στη διάρκεια του ύπνου και κόπωση την ημέρα, που δεν δικαιολογείται από την εργασία ή τις άλλες δραστηριότητες. Ακόμη παρουσιάζει υπνηλία παρότι ο ασθενής έχει κοιμηθεί αρκετές ώρες. Επίσης η άπνοια συνδέεται με αρτηριακή υπέρταση, έμφραγμα, εγκεφαλικό, αρρυθμία, αλλά και κατάθλιψη, διαταραχές μνήμης, κρίσης, συγκέντρωσης, καθώς και με σεξουαλικές διαταραχές κυρίως στους άνδρες. Η πιο σημαντική όμως επίπτωση του συνδρόμου, κυρίως λόγω της υπνηλίας που προκαλεί, είναι ο αυξημένος κίνδυνος τροχαίων ατυχημάτων.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει οδηγίες για την αποφυγή των προδιαθεσικών παραγόντων, εφαρμογή ενδοστοματικών συσκευών και σε βαρύτερες μορφές εφαρμογή συσκευών θετικής πίεσης CPAP ή BiPAP. Σπανίως και σε ειδικές καταστάσεις μπορεί να προταθεί χειρουργική θεραπεία.
Υπνηλία όμως προκαλείται και από την ανατροπή που επέφερε η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας στη ζωή του ανθρώπου τις τελευταίες δεκαετίες (της κοινωνίας των 24 ωρών ) και η οποία τον έχει αναγκάσει να κοιμάται λιγότερο, απ ότι χρειάζεται.

H διαταραχή ύπνου λόγω εργασίας σε βάρδιες
Αφορά το 10% των εργαζομένων σε βάρδιες που περιλαμβάνουν οπωσδήποτε νύχτα. Εδώ θεραπευτικά τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα διότι δεν είναι πάντα εύκολο να αλλάξει, ο ασθενής, εργασία. Έτσι χορηγούνται φάρμακα που επάγουν την εγρήγορση 30-60 min πριν την εργασία, που συνδυάζονται ενδεχομένως με αντιμετώπιση της αϋπνίας που παρατηρείται όταν επιθυμεί να κοιμηθεί την ημέρα.